WB mách nước nhà ở giá hợp lý cho thị trường Việt Nam

Trong báo cáo "Nhà ở giá hợp lý ở Việt Nam - Con đường phía trước" mà WB vừa công bố, Việt Nam đang đứng trong tình trạng thiếu hụt lớn về nhà ở đảm bảo chất lượng.

 

Trong báo cáo này, WB đã chỉ ra rằng những hộ gia đình thu nhập dưới 10 triệu là không có khả năng mua nhà tại các thành phố. Và hiện đang có tới 40% dân số không có khả năng mua nhà. Đồng thời, nhiều chương trình, chính sách của Chính phủ Việt Nam đã phát huy tác dụng, nhưng đa số vẫn chưa thể hiện một kết quả rõ rệt hoặc chưa được như yêu cầu đặt ra để cải thiện vấn đề giá nhà phù hợp với người dân.

 

WB đã đưa ra khuyến nghị cho lộ trình thực hiện trong 5 năm tới, cụ thể với Ba Sáng kiến Lá cờ đầu và Hai chương trình Cải cách Cơ cấu.

 

Trong đó, Lá cờ đầu tiên được tập trung vào giải pháp Hỗ trợ Tài chính Nhà ở, với mục đích mở rộng tiếp cận với tài chính nhà ở cho hộ gia đình thu nhập thấp và không chính thức, đồng thời củng cố và cải thiện môi trường cho vay nói chung. Trọng tâm là để hỗ trợ việc phát triển một loạt các sản phẩm tài chính nhà ở chuyên biệt nhằm đáp ứng nhu cầu khác nhau của các hộ gia đình thu nhập thấp ở đô thị, ngoài ra giúp giảm bớt những yếu kém của thị trường trước tình trạng đầu cơ bất động sản và sự dao động của các chu kỳ đầu tư.

 

Trong đó có các yêu cầu nhằm tối ưu hóa gói 30.000 tỷ, mở rộng phạm vi tiếp cận của người dân với tài chính, đặc biệt nhằm vào đối tượng thu nhập thấp và trung bình. Đồng thời tăng cường nguồn cung vốn cho cải tạo nhà và mở rộng dần với sự trợ giúp theo hướng có một khoản tiết kiệm cộng với một sản phẩm tài chính vi mô gắn với trợ cấp.

Sáng kiến lá cờ tiếp theo là tiến hành bổ sung số lượng Nhà ở cho thuê giá hợp lý. Khuyến nghị đầu tư xây dựng chương trình nhà cho thuê giá hợp lý, được quản lý bởi chính quyền địa phương nhằm gia tăng nguồn cung nhà ở cho thuê tư nhân với chất lượng và giá hợp lý tại các khu vực ưu tiên. Chương trình này sẽ bao gồm hỗ trợ bên cung, hỗ trợ bên cầu, một loạt các cải cách và các hoạt động để tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc tăng nguồn cung nhà cho thuê chính thức.

 

Để khuyến khích đầu tư, chính phủ được khuyến nghị cấu trúc các khoản trợ cấp (ví dụ bằng tiền mặt, cơ sở hạ tầng hoặc đất, nếu phù hợp) để có được sự tham gia của các bên được chứng nhận (ví dụ như các nhà đầu tư, chủ nhà, các tổ chức phi chính phủ và bên sử dụng lao động) để cung cấp nhà ở cho thuê có chất lượng cho các nhóm đối tượng đích. Để tiếp cận các khoản trợ cấp, nhà cung cấp nhà ở cho thuê phải thực hiện cam kết duy trì các căn hộ ở mức giá phải chăng nhất định trong một thời gian nhất định (ví dụ 10 năm).

 

Sáng kiến lá cờ đầu thứ ba là thực hiện chính sách Nhà ở cơ bản ban đầu, tập trung vào vào chương trình hỗ trợ nhà ở tự xây thông qua việc xây dựng các căn hộ cơ bản được gọi là “nhà ở cơ bản ban đầu”, nhắm tới các hộ gia đình thu nhập thấp nhất ở các khu vực đô thị và ngoại ô và vùng nông thôn có hạ tầng tốt.

Căn hộ cơ bản có thể là căn nhà một tầng với ít nhất một phòng 12 m2 trở lên, có thể chuyển vào ở ngay và có thể cơi nới dần sau này tuỳ theo nhu cầu và sở thích thay đổi của các hộ gia đình.

 

Tiếp đến WB đưa ra hai chương trình cải cách gồm Tăng cường Thể chế và Thuế đất Đô thị. Để thực hiện hiệu quả những giải pháp Lá Cờ đầu nói trên, cần cải thiện chất lượng quản lý nhà nước và hệ thống thực thi.

 

Ngoài ra, việc thuế đất quá rẻ dẫn đến tình trạng đầu cơ đang làm khan hiếm quỹ đất để phát triển nhà ở cho người dân. Trong ngắn hạn, Chính phủ nên thực hiện từng bước nhằm điều chỉnh theo hướng tăng dần đối với khung giá đất để phù hợp với giá đất trên thị trường do việc này không trái với các quy định đang có.

 

Thứ hai, Chính phủ được khuyến nghị tăng thuế đất hàng năm hoặc cân nhắc thu thuế bổ sung khi xem xét lại việc triển khai Thuế Đất 2013. Ngoài ra có thể kết hợp những biện pháp tăng thu thuế đất theo giai đoạn, cho phép các chính quyền địa phương quản lý tốt hơn các nguồn tài nguyên đất, giảm tình trạng đầu cơ, tăng ngân sách, và tăng nguồn cung đất cho một thị trường vận hành tốt hơn.

Để tránh các tác động tiêu cực lên những người có thu nhập thấp, người được quyền sử dụng đất có thể bị thu thêm thuế đối với trường hợp sở hữu nhiều đất hoặc đất rộng hơn dựa trên quyền sử dụng đất đã được phê duyệt, dù có được xây dựng hay không.

 

WB cho rằng nếu triển khai hợp lý, cải cách thuế đất có thể đạt được thành công mà không gây ra những tác động tiêu cực lên các hộ gia đình thu nhập thấp. Ngược lại, việc tăng thuế đất sẽ làm tăng tính khả thi của hình thức nhà ở mới do nó sẽ làm giảm lạm phát giá đất từ việc đầu cơ và giảm các ưu đãi đối với các nhà đầu tư nắm giữ đất nhàn rỗi.